Hậu trường đề thi (Kỳ 1): “Trại đề”(Nguồn: tuoitre.com.vn)

TT - Để có được đề thi cho mỗi kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng hằng năm, những người quản lý và trực tiếp tham gia soạn đề, in sao và kiểm tra đề phải trải qua những cảnh trần ai. Từ khâu soạn đề phải bị “giam lỏng” để bảo đảm an ninh đến in sao và vận chuyển đề cẩn trọng từng li từng tí, rồi nhảy thót tim mỗi khi có tin đồn lộ đề...

Những người trong cuộc kể lại với Tuổi Trẻ một số câu chuyện hậu trường của công việc lắm gian nan này.

“Trại đề” luôn là một bí mật quốc gia, nhiều người tham gia làm đề nói rằng công tác kiểm tra an ninh hằng ngày ở “trại đề” còn kỹ hơn cả kiểm tra an ninh ở sân bay. “Trại” có thể là một khách sạn biệt lập yên tĩnh, ít bị ai dòm ngó. Thậm chí nhiều khi “trại đề” là một khách sạn thường xuyên vắng khách và không có điều kiện tiện nghi tốt, vì những khách sạn sang trọng thường không đáp ứng được yêu cầu: biệt lập, yên tĩnh, an ninh.

Ba vòng an ninh
Theo thống kê vui của cán bộ Cục Khảo thí và kiểm định chất lượng khi kể chuyện với chúng tôi, trong “trại” dự trữ đủ cơ số thuốc thường xuyên, nhiều năm qua cho thấy thuốc được sử dụng nhiều nhất là thuốc ngủ, an thần, đau đầu và huyết áp vì nhiều thầy giáo bị áp lực căng thẳng quá, huyết áp dở chứng tăng vọt.

Những khi ốm đau nặng hơn có bác sĩ vào chăm sóc nhưng chỉ được đến vòng 2, khu vực trung chuyển và được thăm bệnh dưới sự giám sát chặt chẽ của an ninh. Còn nếu phải tới bệnh viện thì không khác gì tù nhân, đi kèm cả đội công an, an ninh giám sát, nằm trong phòng riêng được cách ly hoàn toàn, bảo vệ 24/24 giờ.

Theo quy định của Bộ GD-ĐT, khu vực làm đề thi lẫn sao in đề thi luôn được bảo vệ bao gồm nhiều lực lượng giám sát chặt chẽ, nội bất xuất ngoại bất nhập. Khu vực làm đề được bảo vệ bằng ba vòng an ninh riêng biệt. Cán bộ an ninh vòng trong không liên hệ với vòng ngoài và ngược lại. Điện thoại cố định, điện thoại di động không được dùng trong khu vực làm đề.

Ở vòng thứ hai là khu trung chuyển cho mọi tình huống, có máy điện thoại cố định, nhưng việc sử dụng điện thoại phải cực kỳ hạn chế, chỉ những trường hợp đặc biệt cần xin ý kiến lãnh đạo Bộ GD-ĐT mới được gọi. Toàn bộ các cuộc điện thoại phải thực hiện dưới sự giám sát của cán bộ an ninh, được ghi âm đầy đủ.

Trước khi địa điểm nào đó được sử dụng làm khu vực cho ban đề thi, toàn bộ khu vực đó sẽ được lực lượng an ninh rà soát, dùng máy chuyên dụng dò kỹ. Những người ra vào khu vực làm đề thi phải qua máy quét để đảm bảo không mang theo các phương tiện liên lạc, máy thu phát... Thậm chí quy định còn nêu rõ tất cả các loại phế thải, từng trang giấy, kể cả những tờ giấy vứt vào sọt rác trong khu vực làm đề, cũng bị tiêu hủy theo đúng quy trình hủy tài liệu, tuyệt đối không để lọt rác “khô” ra bên ngoài, tất cả sẽ được gom lại đốt sau khi kỳ thi kết thúc. Các loại rác thải buộc phải mang ra khỏi khu vực này, ngay đồ ăn thừa cũng bị kiểm tra kỹ lưỡng.

Đã bị “sung” vào ban đề thi hay tham gia công tác sao in đề thi tức là sẽ mất hoàn toàn tự do trong gần một tháng liền. Đối với cán bộ ra đề thi, lúc bắt đầu xây dựng đề thi còn có công việc để tập trung vào, tranh luận, thảo luận, giải đề, sửa chữa..., đến lúc đề thi đã hoàn thiện được chuyển ra ngoài thì cơ bản xong việc, nhưng lại thật sự tù túng vì phải ở không. Ban đề thi sẽ phải tiếp tục nằm “trại” chờ đến khi môn thi cuối cùng kết thúc mới được “trả tự do”.


Quang cảnh phía trước khách sạn Tây Hồ (Hà Nội), nơi từng được chọn làm “trại đề” - Ảnh: Lâm Hoài

Hơn cả ở tù
Với một quy trình nghiêm ngặt, hầu hết cán bộ tham gia công tác ra đề và sao in đề thi đều có lời than chung: “Còn hơn cả ở tù”. Theo một cán bộ quản lý ở Cục Khảo thí và kiểm định chất lượng, các thầy giáo ra đề và sao in đề thi còn phải vất vả thêm những công việc rất cá nhân như phải tự giặt tay, phơi, ủi quần áo mặc vì không có nhân viên được ra vào khu vực này và nguyên tắc là chỉ đưa vào không đưa ra nên quần áo cũng không được chuyển ra ngoài giặt.

Điều kiện ăn ở hết sức giản đơn. Toàn bộ khu làm đề thi sẽ phải bịt kín các cửa sổ, chỉ có một lối ra vào duy nhất, luôn có công an bảo vệ 24/24. Nhiều thầy giáo tham gia công tác này nói đùa “đi làm đề thi chỉ ra vào quanh quẩn trong mấy căn phòng tối thui như hầm bí mật”.

Tiến sĩ Nguyễn Hội Nghĩa (trưởng Ban đào tạo đại học và sau đại học Đại học Quốc gia TP.HCM), người có thâm niên trong công tác điều hành sao in đề thi, cho biết: “Giờ ăn, giờ ngủ cũng được quy định y như trong doanh trại quân đội. Có người lần đầu tham gia bị cách ly lâu ngày trở nên bồn chồn, lo lắng”.

“Chúng tôi nhận lệnh tập trung tại đường Đại Cồ Việt. 70 người ở 10 tổ ra đề rồng rắn lên xe mà chẳng biết xe đưa mình về đâu. Có người nghe phong thanh là lên tận Vĩnh Phú. Xe dông thẳng một mạch lên khách sạn Tây Hồ. Chưa kịp định thần, một tiểu đội cảnh sát trang bị vũ khí đầy đủ, và lủng lẳng bên mình cả còng số 8 ra chào đón chúng tôi ngay tại cửa xe và nhiệt tình “áp tải” vào tận phòng nghỉ.

Cả khách sạn lớn cỡ trăm phòng được thuê trọn chỉ để cho 70 người chúng tôi cùng đội ngũ bảo vệ. Khẩu hiệu nội bất xuất, ngoại bất nhập hiếm nơi nào thực thi nghiêm ngặt như ở đây. Muốn thông báo với người thân tình hình sức khỏe? Mời vào một phòng lắp đặt điện thoại, ở đấy có một người chỉ làm mỗi nhiệm vụ tháo ống nghe, lắp vào đấy một cái loa, rồi bấm nút nối cuộc gọi. Và như thế, cuộc đàm thoại với người thân cứ vô tư truyền đi oang oang để nghe chung.

Bạn có hình dung ra không, trong khi tôi vắn tắt vài câu với vợ, đại loại như ‘’đã tới nơi, mạnh khỏe, cả nhà an tâm’’ thì cạnh đó đã có một người tốc ký ghi lại nội dung cuộc gọi”. Đây là lời kể của một thành viên trong ban ra đề thi được đăng trên một tờ báo, chính vì sơ xuất có chi tiết “khách sạn Tây Hồ” nên năm sau đó địa điểm làm đề thi đã buộc phải dời đến nơi khác nhằm bảo đảm bí mật công tác ra đề thi.

Sau khi hoàn thành công việc, nhiều người đã bỏ ăn, bỏ ngủ mỗi khi nghe tin bên ngoài đánh giá không tốt về đề thi, rồi tự dằn vặt mình trắng đêm mỗi khi sơ suất dẫu là một lỗi chính tả. Có người bước ra khỏi “trại đề” đã thề với lòng mình rằng sẽ không bao giờ quay trở lại, thế nhưng khi được mời họ lại tham gia, vì đó là nghĩa vụ chứ không phải quyền lợi.

NGUYỄN PHAN - THANH HÀ


Năm 2009: “giam lỏng” 120 thầy cô giáo

Theo Phòng bảo vệ an ninh nội bộ và văn hóa tư tưởng (PA25 - Công an TP Hà Nội), trong kỳ tuyển sinh ĐH, CĐ năm 2009, các cán bộ phụ trách an ninh và 120 thầy cô giáo được “giam lỏng” tại một “trại đề” bí mật từ ngày 16-6 đến 17-7-2009 (31 ngày đêm) để tiến hành công tác ra đề của tất cả các khối thi, đợt thi và trường thi.

Trước khi cách ly, cơ quan công an và Bộ GD-ĐT đã tiến hành xử lý toàn bộ khu vực, cắt mọi liên lạc về Internet, sóng WiFi, đường điện thoại trong khu vực ra đề với bên ngoài. Các thiết bị máy tính đều được xử lý “trắng”, chỉ có thể làm đề và in đề mẫu cho mỗi môn thi, đợt thi.

M.QUANG